همخوان

در این درس، نگاهی کلی به همخوان‌ها در زبان انگلیسی خواهیم داشت. همچنین به مباحثی مانند نحوه تولید این صدا خواهیم پرداخت.

همخوان‌ها (consonants) چه هستند؟

همخوان به هر دو نوع صدای همخوان و حروف الفبا (حروف بی‌صدا) اشاره دارد. این حروف عبارتند از: B, C, D, F, G, J, K, L, M, N, P, Q, S, T, V, X, Z, H, R, W, و Y. الفبای انگلیسی حروف بی‌صدای کمتری نسبت به همخوان‌های موجود در زبان انگلیسی دارد. به همین دلیل ما از الفبای آوانگاری بین‌المللی (IPA) برای نشان‌دادن صداهای بدون حرف در الفبا استفاده می‌کنیم.

صدای همخوان‌ چیست؟

همخوان‌ها صداهایی هستند که با محدود کردن جریان هوا در دهان، یا به‌طور کامل یا جزئی، با بستن لب‌ها یا تماس زبان با دندان‌ها تولید می‌شوند. زبان انگلیسی ۲۴ همخوان صوتی دارد: /p/, /b/, /t/, /d/, /k/, /g/, /f/, /v/, /s/, /z/, /θ/, /ð/, /ʃ/, /ʒ/, /tʃ/, /dʒ/, /h/, /w/, /n/, /m/, /ɹ/, /j/, /ŋ/, و /l/.

همخوان‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

آواسازی (voicing)
جایگاه تولید (place of articulation)
شیوه تولید (manner of articulation)

حال به بررسی هر یک می‌پردازیم:

آواسازی (voicing)

صداها می‌توانند واک‌دار یا بی‌واک باشند. اگر هنگام تلفظ این حروف، تارهای صوتی به لرزش درآیند، واک‌دار است و اگر این‌گونه نباشد، بی‌واک است. می‌توانید انگشت‌تان را روی بالای سیب گلو قرار دهید تا ببینید آیا واک‌دار است یا خیر. اگر هنگام تلفظ یک همخوان احساس لرزش کنید، آن همخوان واک‌دار است.

واک‌دار	بی‌واک
/b/	/p/
/d/	/t/
/g/	/k/
/dʒ/	/tʃ/
/m/	/f/
/n/	/θ/
/ŋ/	/s/
/v/	/ʃ/
/ð/	/h/
/z/
/ʒ/
/ɹ/
/j/
/w/
/l/

جدول همخوان‌ها

در جدول زیر همخوان‌ها در گویش‌های انگلیسی را می‌بینید. توجه کنید که همخوان‌هایی که با رنگ قرمز مشخص شده‌اند بی‌واک و سایر همخوان‌ها واک‌دار هستند:

	انفجاری	سایشی	انسدادی‌سایشی	خیشومی	کناری	غلتان
دولبی	b p			m
لبی‌دندانی		v f
دندانی		ð θ
لثوی	d t	z s		n	l
پس‌لثوی		ʒ ʃ	dʒ tʃ		ɹ
کامی						j
نرم‌کامی	g k			ŋ		w
چاکنایی		h

جایگاه تولید (place of articulation)

جایگاه تولید یک همخوان تعیین می‌کند که انسداد در کدام بخش از دستگاه گفتار رخ می‌دهد. از جلو به عقب، جایگاه‌های تولید زبان انگلیسی عبارتند از:

دولبی (bilabial):

لب‌های پایین و بالا به یکدیگر نزدیک می‌شوند یا به هم می‌چسبند.

لبی‌دندانی (labiodental):

لب پایین با دندان‌های بالایی تماس پیدا می‌کند.

دندانی (dental):

نوک زبان با دندان‌های بالایی تماس پیدا می‌کند.

لثوی (alveolar):

نوک زبان با لبه‌های لثه (ناحیه‌ی زبر پشت و بالای دندان‌های بالایی) تماس پیدا می‌کند.

پس‌لثوی (postalveolar):

زبان در پشت لبه‌های لثه قرار می‌گیرد و هوا در آنجا محدود می‌شود.

کامی (palatal):

کل زبان با سخت‌کام (سقف دهان) تماس پیدا می‌کند.

نرم‌کامی (velar):

زبان با نرم‌کام تماس پیدا می‌کند.

چاکنایی (glottal):

استفاده از چاکنای برای خارج کردن جریان هوا که مانند دری بین تارهای صوتی است.

جدول زیر را ببینید:

نوع	صدا	مثال‌	ترجمه‌ی مثال
دولبی	/p, /b/, /m/	pink, ball, man	صورتی، توپ، مرد
لبی‌دندانی	/f/, /v/	fall, vet	پاییز، دامپزشک
دندانی	/θ/ و /ð/	math, them	ریاضی، آن‌ها
لثوی	/t/, /d/, /n/, /s/, /z/, /l/	tall, doll, neck, small, zip, lip	بلند، عروسک، گردن، کوچک، زیپ، لب
پس‌لثوی	/tʃ/, /dʒ/, /ʃ/, /ʒ/, /ɹ/	chocolate, gender, wish, revision, road	شکلات، جنسیت، آرزو، تکرار، جاده
کامی	/j/	yard	حیاط
نرم‌کامی	/k/, /g/, /ŋ/, /w/	call, gun, bang, well	تماس، تفنگ، صدای بلند، خوب
چاکنایی	/h/	hand, whose	دست، مال کسی

شیوه تولید (manner of articulation):

به شیوه‌ای که یک صدا تولید می‌شود اشاره دارد. شش نوع شیوه تولید وجود دارد:

توقف یا انفجاری (stop or plosive):

در توقف‌ها، حفره‌های دهانی و بینی کاملاً بسته می‌شوند و مانع ورود هوا به بدن می‌شوند. سپس ناگهان فشار در حفره دهانی آزاد می‌شود.

سایشی (fricative):

وقتی یک صدا سایشی تولید می‌شود، جریان هوا تقریباً مسدود می‌شود و مجبور می‌شود از یک شکاف باریک عبور کند، و ایجاد اصطکاک می‌کند. در واقع، زبان به لبه لثه نمی‌چسبد اما به آن نزدیک می‌شود. این صدا سوت‌مانند است.

انسدادی‌سایشی (affricate):

این شیوه ترکیبی از یک توقف کوتاه و سایشی است. به این معنی که در ابتدا جریان هوا متوقف می‌شود و سپس زبان حرکت می‌کند تا یک جریان هوای متلاطم ایجاد کند که به آن انسدادی‌سایشی می‌گویند.

خیشومی (nasal):

در همخوان‌های خیشومی، جریان هوا از دهان مسدود می‌شود و باعث می‌شود از بینی خارج شود. در این همخوان‌ها، جریان هوا توسط زبان یا لب‌ها مسدود می‌شود و نه بینی.

کناری (lateral):

این صداها در حفره دهان با ایجاد برخی انسدادها در جریان هوا تولید می‌شوند، اما هیچ اصطکاکی در این فرایند وجود ندارد.

غلتان (glide):

جریان هوا به‌طور نسبتاً کمی در هنگام تولید صدای غلتان مسدود می‌شود. این‌ صداها همچنین به عنوان نیم‌واکه‌ شناخته می‌شوند. در یک مجرای صوتی بازتر، این‌ها به عنوان واکه‌ در نظر گرفته می‌شوند. لازم است که این صداها قبل یا بعد از یک واکه بیایند.

حالا، جدول زیر را تحلیل کنیم:

شیوه تولید	صدا	مثال‌	ترحمه‌ی مثال
توقف	/p/, /b/, /t/, /d/, /k/, /g/	pull, beg, tell, girl, kid, dance	کشیدن، التماس کردن، گفتن، دختر، بچه، رقص
سایشی	/f/, /v/, /θ/, /ð/, /s/, /z/, /ʃ/, /h/, /ʒ/	four, vote, thin, see, these, zoo, wash, decision, hello	چهار، رای، نازک، دیدن، این‌ها، باغ وحش، شستشو، تصمیم، سلام
انسدادی‌سایشی	/tʃ/, /dʒ/	cheap, jeep	ارزان، جیپ
خیشومی	/m/, /n/, /ŋ/	mirror, nose, working	آینه، بینی، کار
کناری	/l/, /ɹ/	love, raw	عشق، خام
غلتان	/w/, /j/	we, you	ما، تو

نیم‌واکه‌ها (semi-vowels)

بعضی از همخوان‌ها، «y» و «w» نیم‌واکه‌ هستند. آن‌ها در کلماتی مانند «my» و «clown» واکه هستند. با این حال، در کلماتی مانند «toy» و «won» همخوان هستند. بنابراین، در زبان انگلیسی نیم‌واکه‌ نامیده می‌شوند. حرف «y» وقتی هیچ واکه (حرف صدادار) دیگری در کلمه وجود ندارد، یک واکه است. مانند angry، در اینجا حرف y صدای /e/ دارد، بنابراین یک واکه است.

چرا نمی‌توانیم /j/ و /w/ را به‌طور کامل به عنوان صدای واکه در نظر بگیریم؟

معمولاً کوتاه‌تر از واکه‌ها هستند.
هجایی تشکیل نمی‌دهند.

همان‌طور که می‌دانید در یک هجا تنها یک صدای واکه وجود دارد. اما نیم‌واکه‌ها به تنهایی یک هجا تشکیل نمی‌دهند. برای مثال، کلمه yes، یک هجا است و y فقط به صدای واکه e کمک می‌کند. بیایید برخی دیگر را ببینیم: yes، you، year، well، won، work، wonder.